Wiele czynników ma wpływ na zdrowe życie każdego człowieka. Jednym z ważniejszych jest prawidłowa przemiana materii. O czym warto pamiętać, aby tempo przemiany materii na pozostało prawidłowe? Jakie czynniki wpływają na jego spowolnienie, a które pozwalają utrzymywać na odpowiednim poziomie? 

Czym jest metabolizm? 

Metabolizm (częściej określany jako przemiana materii) to szereg reakcji biochemicznych i przemian energetycznych, które zachodzą w organizmie człowieka. Procesy te są niezbędne nie tylko do produkcji energii, ale również do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania poszczególnych narządów, reprodukcji czy usuwania z organizmu toksycznych substancji. 

Szybkość przemiany materii u każdego człowieka może być inna, ponieważ zależna jest od następujących czynników:

• wieku,
• płci,
• intensywności aktywności fizycznej,
• stanu zdrowia,
• przebytych chorób i infekcji, 
• stylu życia,
• ilości snu,
• jakości odżywiania,
• temperatury otoczenia, 
• stosowanych używek. 

Dlaczego metabolizm zwalnia? 

Wbrew pozorom wiele osób zmaga się ze spowolnionym metabolizmem. Tak naprawdę przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele, najważniejsze jest jednak to, by znaleźć źródło problemu i postarać się je zniwelować. W większości przypadków za wolny metabolizm odpowiada znikoma aktywność fizyczna. To błąd, ponieważ systematyczny ruch wspomaga nie tylko procesy metaboliczne, ale również wpływa na samopoczucie, a także pozwala kształtować ciało, które dzięki temu może na dłużej zachować swój młodzieńczy wygląd. Jak radzą specjaliści, aby nie doprowadzić do spowolnienia procesów metabolicznych, warto ćwiczyć co najmniej 5 razy w tygodniu, nie krócej niż przez 30 minut. Aktywność fizyczna wcale nie musi być ciężka i męcząca. Warto sięgnąć po swój ulubiony sport, niezależnie od tego, czy będzie to bieganie, pływanie, taniec, jazda na rowerze czy joga. Osoby, którym jednak intensywne ćwiczenia nie przeszkadzają, powinny sięgać po ćwiczenia siłowe (dla metabolizmu najlepsze są treningi typu HIT czy tabata). 

Równie często, jak brak ćwiczeń, do spowolnienia procesów metabolicznych przyczynia się źle dobrana dieta, opierająca się w głównej mierze na produktach przetworzonych, daniach typu fast food, dużej ilości słodzonych napoi czy alkoholu. Najlepszym sposobem na zmianę sposobu żywienia jest konsultacja z dietetykiem. 

W procesach metabolicznych ważny jest również sen. Jeżeli jest go zbyt mało, odczuwane jest zmęczenie, pogarsza się koncentracja i zmniejsza ogólna wydolność organizmu. Dodatkowo brak wystarczającej ilości przespanych godzin spowalnia trawienie i wchłanianie posiłków, wpływając tym samym na spowolnienie metabolizmu. 

W jaki sposób wiek wpływa na metabolizm? W przypadku dzieci jego tempo jest bardzo szybkie, przede wszystkim ze względu na ich ciągły wzrost i rozwój. Wraz z upływem lat ze względu na potrzebę zwiększonych nakładów energetycznych, metabolizm systematycznie zwalnia. 

Czy można przyspieszyć metabolizm? 

Istnieje kilka mniej lub bardziej skutecznych sposobów na trzymanie tempa metabolizmu. Jeden z nich zakłada jedzenie białka do każdego posiłku, co z założenia ma działać skutecznie przez kilka godzin – jest to efekt termiczny żywności, w skrócie TEF, na który największy wpływ ma właśnie białko (tempo metabolizmu wzrasta nawet o 15-30%). Zawartość białka w każdym posiłku skutecznie zapobiega nadmiernemu przejadaniu się. 

Poza białkiem warto zadbać również o codziennej picie dużej ilości wody, najlepiej zimnej. Woda znacznie lepiej niż słodkie napoje wspomaga utratę czy utrzymanie prawidłowej masy ciała. Dodatkowo bardzo dobrze nawadnia organizm, co sprzyja nie tylko samopoczuciu, ale również zachowaniu zdrowego, młodego wyglądu. Najlepiej sprawdza się zimna woda, gdyż w czasie jej picia ciało dodatkowo zużywa energię, w celu zwiększenia jego temperatury. 

Jak pokazały liczne badania naukowe, zielona herbata, pita regularnie ma pozytywny wpływ na utrzymanie szybkiego tempa metabolizmu. Dobrej jakości herbata jest w stanie przekształcić część tłuszczu z ciała w wolne kwasy tłuszczowe, co sprzyja redukcji zbędnych kilogramów. 

Dla przyspieszenia metabolizmu korzystne są również:

• bardzo intensywne treningi;
• podnoszenie ciężkich rzeczy (które poza przyspieszeniem metabolizmu pozwala również wyrzeźbić sylwetkę);
• aktywność fizyczna nie wymagająca wiele wysiłku – tu doskonale sprawdzą się spacery, przyjemne i pożyteczne; 
• jedzenie pikantnych potraw – te zawierają kapsaicynę, substancję stymulującą przyspieszenie metabolizmu. Warto jednak pamiętać o tym, że nie każdy ze względów zdrowotnych może sięgać po wystarczającą ilość ostrych przypraw; 
• dostarczać organizmowi odpowiednią dawkę kofeiny.

Choroby metaboliczne

Z nieprawidłowym przebiegiem procesów metabolicznych wiąże się nie tylko nadwaga, ale również szereg innych zaburzeń, które można podzielić na te wrodzone (dotyczące zmian genetycznych) i nabyte (powstałe pod wpływem czynników środowiskowych). 

Istnieje wiele chorób metabolicznych, jednak te, które pojawiają się zdecydowanie najczęściej to:

• osteoporoza, 
• dna moczanowa,
• cukrzyca, 
• dyslipidemia. 

Tu warto również zwrócić uwagę na zespół metaboliczny, czyli szereg zaburzeń dotyczących metabolizmu, białek, tłuszczy oraz węglowodanów. Cechy charakterystyczne świadczące o zespole to hiperglikemia (zbyt wysoki poziom glukozy), otyłość brzuszna, wysoki cholesterol oraz gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego. 

Choroby metaboliczne dość często mogą mieć bardzo poważne skutki. Dlatego też tak ważne jest ich szybkie zdiagnozowanie i wdrożenie odpowiedniego sposobu leczenia, często wiążącego się z koniecznością radykalnej zmiany diety i stylu życia.